انواع بازی و نقش آن در رشد کودک

کودکان به وسیله‌ی بازی راه‌های ارتباطی با دیگران را می‌آموزند و مهارت‌های اجتماعی و زبانی فرامی‌گیرند. آن‌ها به در بازی بسترهایی برای بروز «خلاقیت» و «ابراز وجود» دارند و در این بستر می‌توانند هیجان و انرژی خود را تخلیه کنند. متخصصان معتقدند که بازی در رشد صحیح مغز و نیز شکوفایی قدرت خلاقیت و شکل‌گیری مهارت‌های فیزیکی، عاطفی و شناختی نقش بسیار مهمی دارد.
در این مطلب به بررسی انواع بازی و نقش آن در رشد کودک پرداخته‌ایم.

بازی‌های جسمی

کودکان وقتی درحال دویدن، بالا و پایین پریدن و چرخیدن در فضای اطراف خود هستند، به نوعی قوای بدنی و هماهنگی اعضای بدن خود را تقویت می‌کنند. انرژی کودکان به واسطه‌ی بازی‌های فیزیکی تخلیه می‌شود و کنترل کودکان بر بدن خود سبب می‌شود تا مغز میان دو سطح حرکتی و سطح شناختی ارتباط ایجاد کند.  

بازی‌های زبانی

از آغاز دو ماهگی، بازی‌های زبانی به شکل صداسازی‌های بازتابی در کودکان آغاز می‌شود. این فرآیند در ادامه‌ی زندگی کودک، با به کارگیری کلمات و استفاده از آن‌ها برای برقراری ارتباط، ادامه پیدا می‌کند. در بازی‌های زبانی، کودک به وسیله‌ی شعرخوانی و ساخت کلمات جدید دنیای خود را گسترش می‌دهد و تلاش می‌کند با استفاده از عبارتی که حاصل دریافت او از محیط پیرامون است، به شناخت بهتری از جهان خود برسد. 

بازی‌های سازه‌ای

این نوع بازی فرصتی را در اختیار کودکان قرار می‌دهد تا رشد شناختی را در خود تقویت کنند. در بازی‌های سازه‌ای کودکان نه تنها مهارت‌های شناختی را تمرین می‌کنند بلکه مهارت‌های حرکتی، هماهنگی دست و چشم، و مهارت‌های ابتدایی مهندسی نیز در آنان تقویت می‌شود. بازی‌های سازه‌ای به کودک اجازه می‌دهد خلاق باشد و احساسات خود را بیان کند.

بازی‌های تخیلی

کودکان با استفاده از قدرت تخیل خود و یا با شبیه‌سازی متوجه جهان پیرامون می‌شوند و به دنبال آن جهان خود را خلق می‌کنند. آن‌ها با ایفای نقش «مادر»، «پدر»، «دکتر» و… در بازی‌های خود به جایگاه واقعی هریک از این نقش‌ها پی می‌برند. همچنین بازی های تخیلی، این فرصت را برای کودکان فراهم می آورد تا کمی از دنیای واقعی دور شوند و از تخیلات خود  لذت ببرند.

بازی‌های اجتماعی

این بازی‌ها از اهمیت به سزایی در رشد کودکان برخوردار است، چرا که که کودکان در این بازی به تمرین مهارت‌های مهم اجتماعی مانند ارتباط، سازش، همکاری، حل مشکلات، رعایت نوبت و ابراز احساسات می‌پردازند. کودکان با بازی اجتماعی رفتار قابل قبول و مهارت‌های مهم زندگی مانند مذاکره را تمرین می‌کنند و با تقلید رفتار هم‌سالان، هم خوانی با گروه‌های اجتماعی را یاد می‌گیرند.

بازی‌های فکری  

کودکان تجربیات مثبت و احساسات موفقیت‌آمیزی را با انجام این بازی‌‌ها به دست می‌آورند. بازی‌های خلاق فرصتی را برای کودک فراهم می‌آورد تا از قوه خلاقیت و تخیل خود در حل مسئله استفاده کنند و در جهت ارتقای این قوه گام بردارد. 

بازی و  رشد خلاقیت

خلاقیت در فرایند رشد و یادگیری کودکان، نقش مهمی را ایفا می‌کند. فروید معتقد است که خیلی از کودکان در جریان بازی مثل یک نویسنده‌ی خلاق عمل می‌کنند، چرا که آن‌ها در جریان بازی دنیایی را می‌سازند که مختص خودشان است و یا اینکه اشیا و افراد دنیای واقعی را آن‌طور که برای آن‌ها خوشایند است، بازآفرینی می‌کنند. 

بازی و رشد شناختی

بازی به کودک اجازه می‌دهد که در زمینه‌های حسی – حرکتی به کشف‌هایی برسد. وقتی او می‌سازد و بعد خراب می‌کند، به ویژگی های اشیا پی می‌برد و مفاهیم مربوط به توده، ارتفاع، حجم و بافت را درک می‌کند.

بهتر است در انواع بازی‌ها این نکته را در نظر بگیریم که می‌شود هر یک از آن‌ها را به شکل گروهی انجام داد. همچنین، این مهم که کودکان می‌توانند چند نوع از این بازی‌ها را بهطور هم‌زمان انجام دهند، نشان از قدرت فوق‌العاده‌ی آن‌ها دارد که نباید به آن بی‌توجه بود.