لزوم تغذیه سالم برای کودکان

به طور مسلم بزرگ ترین آرزوی هر مادر و پدری این است که کودکانشان هم از رشد طبیعی برخوردار بوده، هم سالم و شاداب باشند و هم از گزند بیماری در امان بمانند.

این آرزویی کاملاً طبیعی و منطقی است. به ویژه آنکه کودکان، گروهی از افراد جامعه را تشکیل می دهند که به دلایل زیر تغذیه شان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

به این علت که هر مرحله از رشد کودکان سریع است، نیازهای تغذیه ای شان اهمیت خاصی دارد و هر نوع اختلالی در تغذیه ی آنان پیش آید، موجب وارد آمدن لطمات شدیدی به رشد آنان می شود.

همچنین کودکان حساس تر و آسیب پذیرتر از بزرگسالان هستند و کمبود و اختلالات تغذیه ای، موجب کاهش قدرت ایمنی آنان می شود.

از سویی دیگر کودکان در مرحله یادگیری سریع هستند و تغذیه نا کافی و نا مناسب می تواند قدرت یادگیری و حافظه ای آنان را تا حد قابل توجهی کاهش دهد و این امر در آینده، نیروی فعال جامعه را فلج کرده و زیان های عظیم و جبران ناپذیری به سلامت جامعه وارد می سازد.

می دانیم تغییر و اصلاح عادات غذایی در بچه‌ها نه تنها باعث تضمین سلامتی آن‌ها می‌شود، بلکه بر اخلاق، رفتار و تمرکزشان در مدرسه نیز تأثیر می‌گذارد. مدارسی که به تغذیه دانش‌آموزان اهمیت می‌دهند، شاهد رشد بهتر آنان از لحاظ جسمی و روحی و نیز موفقیت‌های پیاپی درسی شان خواهند بود. تحقیقیاتی که در دانشگاه آکسفورد انجام شده است، نشان می دهد که برنامه غذایی مناسب می‌تواند در پیشگیری از برخی بیماری‌ها مانند بیش فعالی، نارساخوانی (اختلال در درک نوشته‌ها)، اختلال رشدی در مغز و بعضی مشکلات روحی- روانی مانند استرس و افسردگی، نقش حائز اهمیتی داشته باشد. پس چه بهتر است که از سنین پایین‌تر، عادات درست غذا خوردن و تمرینات ورزشی به کودکان آموزش داده شود.

مهم ترین گام برای تشخیص اینکه آیا تغذیه ی کودکانمان صحیح و مناسب است یا نه، بررسی اثراتی است که تغذیه روی سلامت آنان به جا می گذارد. با چندین معیار می توانیم به کفایت و تعادل تغذیه ی کودکان پی ببریم. این معیارها عبارتند از:

• رشد
• وضعیت ظاهری و فیزیکی کودک
• قدرت یادگیری
• تحرک و شادابی
• مقاومت در برابر بیماری ها

تغذیه کودکان در سنین مختلف

نوزادان:

نوزادان تقریبا از شش ماهگی آماده برای خوردن غذاهای جامد هستند. در این زمان می‌توان از غذاهایی مانند میوه‌ها، سبزیجات و گوشت به صورت مخلوط و صاف شده و یا غذاهای مخصوص کودکان که به آن‌ها آهن افزوده شده، استفاده کرد. هنگامی‌که غذا دادن به نوزادان را شروع می‌کنید، لازم نیست از رژیم غذایی کم‌چرب برای آن‌ها استفاده کنید زیرا کودکان زیر دو سال جهت توسعه و تکمیل مغز و سیستم عصبی نیازمند مقادیر قابل توجهی از چربی هستند.

کودکان نوپا:

رشد کودکان نوپا به صورت جهشی می‌باشد. در این سن اشتهای کودکان با توجه به وضعیت رشدشان کم و زیاد می‌شود. ممکن است در یک روز اشتهای خوبی داشته و تمام وعده های غذایی خود را بخورند اما فردای آن روز اشتها نداشته و چیزی میل نکنند. این مساله طبیعی بوده و جای نگرانی نیست. سعی کنید در این زمان مواد غذایی سالم را به کودکان پیشنهاد کنید و اصرار زیاد نکنید. کودک مواد مغذی مورد نیاز خود را در موقع لزوم تأمین خواهد کرد.

کودکان در سنین دانش آموزی:

در این سن کودکان برای اولین بار وارد محیط مدرسه شده و انتخاب‌های بیشتری برای غذای خود دارند. آن‌ها از کیک، چیپس، اسنک و .. گاها به عنوان وعده اصلی خود نیز استفاده می‌کنند. بدن به میزان مناسبی از مواد مغذی مانند قند، چربی و سدیم نیاز دارد. مصرف زیاد از حد مواد فوق می‌تواند باعث بروز مشکلاتی نظیر اضافه وزن و یا بیماری‌های مختلف گردد.

از جمله مواد غذایی که کودکان بدان نیازمند هستند می توان به میوه های تازه، سبزیجات، نان و غلات، گوشت، ماهی، تخم مرغ، حبوبات و مغزها، گروه شیر و لبنیات اشاره کرد. کلسیم برای کودکان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مصرف به اندازه ی کلسیم موجب افزایش تراکم بهینه استخوانی و تسریع رشد در کودکان شده و خطر پوکی استخوان را در سنین بالا کم می کند.

همچنین از دیگر مواردی که باید در تغذیه ی کودکان لحاظ کرد، تا فرزندان شیوه زندگی سالمی را بیاموزند و پایبند به آن بمانند، این است که الگوی خوبی برای آن‌ها باشیم. اگر تنوع غذایی در خانه داشته باشیم، مواد غذایی را از میان وعده‌های سالم و مغذی انتخاب کنیم و از لحاظ جسمی، فعال باشیم، آن‌ها نیز در این محیط رشد کرده و احتمال اینکه شبیه به ما شوند، زیاد خواهد بود.

از سویی دیگر تلاش کنیم تا زمان مشخصی را برای غذا خوردن تعیین کنیم و حداقل یک وعده در روز را به طور دسته جمعی غذا بخوریم. این کار کمک می‌کند تا کودکان انتخاب‌های بهتری داشته باشند و تصویر مثبتی نسبت به خود، شکل بدن و به طور کلی غذا خوردن پیدا کنند.

سعی کنید کودکان را در امر خرید خوراکی‌ها دخالت دهید و در فروشگاه به دنبال خوراکی‌های سالم‌تر مثل غلات کامل صبحانه، برنج قهوه‌ای، نان جو، میوه و سبزی بگردید. با اینکار به آن‌ها آموزش می‌دهید که بهترین انتخاب در بین خوراکی‌های مختلف چه چیزهایی می‌تواند باشد.

به جای آب‌میوه، به آن‌ها میوه بدهید و در بین لبنیات، انواع کم‌چرب را انتخاب کنید. به آن‌ها یادآوری کنید که خوردن روزانه‌ شیر یا ماست، کلسیم و ویتامین‌های مورد نیازشان را تأمین می‌کند و به ندرت منبع غذایی دیگری اینقدر غنی خواهد بود.

در زمان‌هایی که احساس تشنگی می‌کنند، به جای آب‌میوه‌های صنعتی، نوشابه‌های انرژی‌زا و کافئینه، به آن‌ها آب بدهید. به این علت که بدن آن‌ها به آب نیاز دارد.

همه این موارد گفته شد که در کل بگوییم به کودک خود اصرار به خوردن چیزی یا نخوردن چیزی نکنیم. ما باید روی آموزش صحیح و اصولی آنها کار کنیم و به آنها به جای کنترل کردنشان، یاد بدهیم که یک خودکنترلی و خودآگاهی در زمینه تغذیه داشته باشند.

از همه مهتر اینکه به کودک خود محبت کنیم و سعی کنیم از راه محبت و دوست داشتن، این نکات آموزشی را به کار ببریم.

منابع:

• مقاله بررسی نقش تغذیه سالم در مدارس در میزان یادگیری کودکان
• ماهنامه دنیای تغذیه – شماره 110
• دکتر عبدالحسنی
• SFGATE